Wat is een somatisch symptoomstoornis?
Bij een somatisch symptoomstoornis, ook wel somatisch onverklaarbare lichamelijke klachten (SOLK) genoemd, heb je met grote regelmaat last van één of meerdere lichamelijke klachten die je dagelijkse leven ernstig verstoren. Voor deze klachten is ondanks gedegen onderzoek door de huisarts of een medisch specialist geen lichamelijke of medische oorzaak gevonden en een medische behandeling is vaak niet voor handen.
Een somatisch symptoomstoornis komt regelmatig voor. Zo’n 6%, ofwel 3 op de 50 van alle mensen krijgt in zijn of haar leven te maken met een onverklaarbare lichamelijke klachten. Gelukkig gaan steeds meer mensen hun ervaringen delen, waardoor het makkelijker wordt om hulp te vragen.
Omdat er voor jouw klachten niet direct een duidelijk oorzaak of verklaring is aan te wijzen kun je het gevoel krijgen dat je jezelf aanstelt. Ook kun je het idee hebben dat je niet serieus wordt genomen door de mensen om je heen. Gelukkig delen steeds meer mensen hun ervaringen, waardoor het makkelijker wordt om hulp te vragen.
Onder de somatische symptoomstoornis vallen verschillende groepen van onverklaarbare lichamelijke klachten. Op onze website wordt apart stilgestaan bij het chronisch vermoeidheidssyndroom en de chronische pijnstoornis omdat deze klachten veel voorkomen en bij een breed publiek bekend zijn.
Heb je last van lichamelijke klachten en vraag je je af of je een somatisch symptoomstoornis hebt? Je bent niet alleen.
Klachten
Als er sprake is van een somatisch symptoomstoornis dan heb je last van één of meer lichamelijke klachten die niet (voldoende) verklaard kunnen worden door een medische oorzaak, maar wel je dagelijkse leven in grote mate verstoren en voor lijdensdruk zorgen. Om te kunnen spreken van een somatisch symptoomstoornis moet de lichamelijke klachten langere tijd, tenminste gedurende zes maanden, het grootste deel van de tijd aanwezig zijn.
Een somatisch symptoomstoornis kenmerkt zich niet alleen door onverklaarbare lichamelijke klachten. Vaak heb je ook last van angsten. Je bent bijvoorbeeld bang om het lichaamsdeel waar je last van hebt te gebruiken of gaat situaties vermijden waarvan je het idee hebt dat ze lichamelijke klachten kunnen uitlokken. Ook kun je bang zijn dat er toch sprake is van een ernstige lichamelijke oorzaak die over het hoofd wordt gezien. Daarnaast kun je last hebben van spanning en leiden de lichamelijke klachten tot chronische stress, die gepaard gaat met gespannen spieren, hoofdpijn, maag- darmklachten of nek- en rugklachten.
Bij een somatisch symptoomstoornis kunnen meerdere van onderstaande klachten op de voorgrond treden:
Heb je last van bovenstaande of soortgelijke klachten en vraag je je af of je een somatisch symptoomstoornis hebt? Je bent niet alleen.
Oorzaken
Bij het ontstaan van een somatisch symptoomstoornis of onverklaarbare lichamelijke klachten zijn net als bij andere psychische problemen meerdere oorzaken betrokken. Hierin spelen zowel biologische, psychische als sociale factoren een rol: ‘het biopsychosociaal model’. De mate waarin deze factoren bijdragen aan het ontstaan van een somatisch symptoomstoornis verschilt van persoon tot persoon.
Bij je behandeling is het belangrijk dat al deze oorzaken aandacht krijgen, zodat je samen met je behandelaar aan de dieperliggende oorzaken van je klachten kunt werken.
Gevolgen
Een somatisch symptoomstoornis ziet er bij iedereen anders uit. De klachten en problemen kunnen verschillend zijn qua ernst en iedereen gaat anders om met de aanhoudende klachten.
De lichamelijke klachten zijn vaak zeer hinderlijk. Daarnaast kun je fors beperkt worden door angst en vermijding. Vanuit de angst om je lichamelijke klachten te verergeren ga je bepaalde situaties en bewegingen uit de weg, zoals je werk of sporten. Soms is het zelfs te moeilijk om je huis nog uit te komen. Vermijding kan je ernstig beperken in je sociaal en maatschappelijk functioneren. Contacten onderhouden met familie en vrienden lukt vaak wel maar de dreiging van bijvoorbeeld het niet vol kunnen houden van de activiteit door je lichamelijke klachten is altijd voelbaar.
De lichamelijke klachten legt niet alleen jouzelf beperkingen op, maar ook de belangrijke mensen om je heen. Voor familie en geliefden zijn de gevolgen vaak groot. Gevoelens van machteloosheid kunnen zwaar en belastend zijn. Partners kunnen in isolement terecht komen of het gevoel hebben hun geliefden te verliezen. Het is daarom erg belangrijk om de mensen uit je omgeving te ondersteunen.
Heb je last van bovenstaande of soortgelijke klachten en vraag je je af of je een somatisch symptoomstoornis hebt? Je bent niet alleen.
Behandeling
Er zijn verschillende vormen van behandeling die bewezen effectief zijn voor een somatisch symptoomstoornis. Bij alle behandelingen is het contact, de relatie met je behandelaar, de bepalende factor of de gesprekken helpen of niet. In deze relatie is vertrouwen nodig, zodat je dingen kunt bespreken die je moeilijk vindt en er dingen gezegd kunnen worden die niet makkelijk zijn om te horen.
Behandelvormen
Onze behandelingen richten zich niet enkel op vermindering van je klachten en problemen. Samen met jou onderzoeken we de onderliggende oorzaken van de onverklaarbare lichamelijke klachten, zodat je de handvatten krijgt om tot duurzaam herstel te komen. Wij bieden de volgende bewezen effectieve behandeling bij depressie:
Wil je weten welke behandeling het beste bij jou past?
Vóórkomen
De somatisch symptoomstoornis is een redelijk nieuwe term. Voorheen spraken we over losse stoornissen, namelijk:
- de somatisatiestoornis
- de pijnstoornis
- de ongedifferentieerde somatoforme stoornis
Aangezien de somatische symptoomstoornis een redelijk nieuw begrip is, is het moeilijk te zeggen hoe vaak deze verzameling van klachten voorkomt. Van de losse stoornissen weten we dat deze vaak voorkomen. De schatting is dat iets meer dan één op de vijftien (6%) volwassenen weleens last heeft gehad van een somatisch symptoomstoornis. Daarnaast weten we dat een somatisch symptoomstoornis of onverklaarbare lichamelijke klachten vaker voorkomen bij vrouwen dan bij mannen.
Vaak gaan de onverklaarbare lichamelijke klachten gepaard met andere psychische klachten, zoals een depressie of een angststoornis. Als je een somatisch symptoomstoornis hebt is de kans dat je ook een angststoornis of depressieve stoornis krijgt groot Het risico op het ontwikkelen van een depressie of angststoornis is drie keer zo groot als bij mensen zonder een somatisch symptoomstoornis. Het is daarom belangrijk dat je snel goede begeleiding krijgt zodat de ernst en duur van de klachten beperkt blijft.
Beloop
De ernst van de klachten kan bij een somatisch-symptoomstoornis wisselen met de tijd. Daarbij kunnen de klachten sterk beïnvloed worden door stressfactoren, gezins- en werkomstandigheden.
50 – 60 % van alle mensen die met een lichamelijke klacht bij de huisarts komt waar geen medische oorzaak voor wordt gevonden herstelt spontaan, zonder behandeling. Dit herstel neemt vaak veel tijd in beslag, gemiddeld zo’n 12 tot 15 maanden in beslag. Waarbij je ernstig beperkt kunt zijn in je doen en laten.
Bij 10 – 30 % nemen de onverklaarbare lichamelijke klachten juist toe over tijd. Tijdige behandeling en goede begeleiding is daarom erg belangrijk.
Bronnen:
NHG-Standaard Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten (SOLK). https://www.nhg.org
R. de Graaf, M. ten Have, S. van Dorsselaer. NEMESIS 2: De psychische gezondheid van de Nederlandse bevolking (2010);
www.hersenstichting.nl
PERSOONLIJKE ERVARINGEN
“Bij mijn behandelaar kon ik mijn verhaal kwijt en voelde ik mij begrepen. Ze hielp mij mijn eigen tempo te bepalen op momenten dat ik er even doorheen zat en gaf me net dat extra zetje als het nodig was.”
RALPH, bekend met angstklachten“Met een duidelijk plan van aanpak lukte het me om weer goed voor mezelf te gaan zorgen. Daarna kon ik stilstaan bij mezelf en mijn verleden. Ik begrijp nu waar mijn verdriet vandaan komt.”
Heb je een vraag of wil je een bericht achterlaten?
Neem simpelweg contact met ons op via het formulier hieronder.