Wat is mindfulness?
Mindfulness is een psychologisch proces waarbij je de aandacht richt op het huidige moment, in het hier en nu. Het is een proces dat je kunt trainen door middel van oefeningen en meditatie. Mindfulness wordt steeds vaker toegepast in de westerse wereld in de psychologie. Het kan je onder anderen helpen bij:
Automatische gedachten
Iedereen heeft de hele dag door gedachten. Je bent je niet altijd bewust van iedere gedachte die langskomt. Deze gedachten noemen we automatische gedachten. De inhoud van de gedachten varieert van heel positief tot heel negatief. Dit is meestal een gevolg van een ervaring of een gebeurtenis die je daarvoor hebt meegemaakt. Als je kritiek krijgt zal je hierbij eerder negatieve automatische gedachten hebben dan wanneer je net een compliment hebt gekregen. Deze negatieve gedachten kunnen weer leiden tot negatieve of sombere gevoelens. De sombere gevoelens kunnen op den duur weer leiden tot een depressie.
Stress
Ook stress is een grote veroorzaker van negatieve gedachten en sombere gevoelens. Chronische stress houdt sterk verband met depressie, angststoornissen en paniekaanvallen. Burn-out klachten kunnen ook door stress worden veroorzaakt. Mindfulness kan je helpen stress te verminderen. Dit wordt gedaan door stil te staan bij de gedachten die door je hoofd ronddwalen en ze op een niet veroordelende manier weer te laten gaan. Het uitgangspunt is hierbij dat je je aandacht leert te richten. Een van de manieren om dit te doen is om je te richten tot je ademhaling (maar dit kan ook een geur of geluid zijn bijvoorbeeld). Zodra een gedachte bij je opkomt neem je deze waar, zonder waardeoordeel, en laat je deze weer gaan door met je aandacht weer terug te gaan naar je ademhaling. Dit zal in het begin niet makkelijk gaan, je zult merken dat je lichaam en je hersenen gaan tegensputteren. Op den duur zal je merken dat het je ontspanning oplevert en dat stress afneemt.
Bewustwording
Tussen gebeurtenissen en gevoelens zitten meestal gedachten. Na de gedachten volgt vaak gedrag, een reactie op de situatie. Mindfulness gaat over bewustwording van de negatieve gedachten en hoe je hiermee kunt omgaan. Zo leer je ook dat je een keuze hebt in hoe je reageert op een situatie en dat gedachten slechts gebeurtenissen zijn in je hoofd. Door je automatische gedachten te voeden met aandacht kunnen deze je minder overvallen. Daardoor kun je meer bewustwording krijgen van waarom je voelt wat je voelt.
Bewustwording vereist leven in het hier en nu, niet in het elders, het verleden of de toekomst. Eric Berne – Psychiater
Aandacht
Aandacht is een belangrijk concept in mindfulness. Van binnenuit aandacht geven aan je lichaam is niet iets dat vanzelfsprekend is. Het kan extra uitdagend zijn wanneer je pijn hebt ergens in je lichaam. Je automatische reactie is de plek in je lichaam negeren, terwijl het misschien juist beter is om er wel aandacht aan te schenken. Aandacht geven aan je lichaam is iets wat je in de mindfulness cursus doet door middel van een bodyscan. De bodyscan kan helpen ontspannen. In eerste instantie kan de spanning juist oplopen, omdat je zo bezig bent met proberen om te ontspannen. Doordat je op deze manier aandacht schenkt aan (spanning in) je lichaam, leer je beter je lichaam kennen en leer je zo beter rekening te houden met je eigen grenzen en behoeften.
Grenzen
Wanneer je bezig bent met mindfulness zal je persoonlijke grenzen tegenkomen en die leren herkennen. Als je het moeilijk vindt om met je persoonlijke grenzen om te gaan kan dit bijdragen aan de in stand houding van je klachten. Om terugval in angst, een depressie of een burn-out te voorkomen is het belangrijk dat je deze grenzen leert herkennen. Mindfulness kan je hierbij helpen. Je houdt je bezig met de vraag hoe jij doorgaans omgaat met grenzen. Ben je je bewust van het feit dat je over een grens heengaat? Of zie jij grenzen al van verre aankomen en stop je dan alvast vanuit de gedachte dat je het toch niet kunt? Daarnaast is het belangrijk dat je leert je grenzen aan te geven zodat je niet in oude patronen terugvalt die bijdragen aan je klachten.
Wat je hoort hoor je, wat je ziet zie je, wat je voelt voel je, wat je denkt denk je. Wat er is, is er
Acceptatie
Aandacht geven is een vorm van vriendelijkheid en gastvrijheid. Dit werkt zo naar anderen toe, maar zeker ook naar jezelf. Veel mensen proberen om negatieve gevoelens en situaties te vermijden. Dit is het tegenovergestelde van aandacht geven. In de poging je gevoelens te verdringen, zijn ze vaak juist sterker aanwezig. Voordat je aan acceptatie toekomt, is het van belang dat je eerst stopt met de vermijding van je negatieve gevoelens. En dat je tot de realisatie komt dat je niet alles kunt beïnvloeden. Wanneer je stilstaat bij de negatieve emoties merk je vaak op dat ze eigenlijk niet zo eng zijn als je wellicht dacht. Op dat moment ontstaat er ruimte voor ‘leren accepteren’. Dat je het negatieve gevoel ook misschien niet hoeft te beïnvloeden om er mee om te kunnen gaan, maar dat het er ook gewoon af en toe mag zijn.