Gelukshormonen
Wat zorgt er nu eigenlijk voor dat mensen zich gelukkig voelen? Het hebben van het geluksgevoel zit een stuk complexer in elkaar dan je misschien denkt. Je gevoel wordt voor een groot deel bepaald door je hormonen. Hormonen zijn stofjes in je lichaam die boodschappen afgeven aan andere delen in je lichaam. Zo zijn er hormonen die aan je hersenen aangeven dat je honger hebt, hormonen die je eierstokken vertellen dat het tijd is voor de eisprong en dus ook hormonen die een geluksgevoel geven. De volgende hormonen dragen bij aan jouw gevoel van geluk.
Endorfine
Wat is het?
Endorfine is het belangrijkste hormoon dat zorgt voor een geluksgevoel. Endorfine heeft als eigenschap dat pijn en stress worden onderdrukt zodat er meer plaats is voor een gelukkig gevoel. Daarbij kan het ervoor zorgen dat je een gevoel van liefde en vrede ervaart.
Gevolgen van te weinig endorfine
Wanneer je hersenen een tijdje te weinig of helemaal geen endorfine aanmaken kun je een somber worden. Je lichaam gaat dan op zoek naar iets dat ervoor zorgt dat endorfine weer wordt aangemaakt. Zo kun je bijvoorbeeld trek krijgen in suiker of vet, zoals een reep chocolade.
Wanneer komt het vrij?
Niet alleen een chocoladereep zorgt ervoor dat er weer meer endorfine wordt aangemaakt. Er zijn ook gezonde manieren:
Sporten: Wanneer je sport, ervaart je lichaam dat ook als pijnprikkel. Om die prikkel te dempen gaat je lichaam automatisch endorfine aanmaken. Hardlopen, dansen, fietsen of zwemmen zijn sporten waarbij endorfine vrijkomt
Pittig eten: Niet alleen de inname van vet en suiker zorgt voor de aanmaak van endorfine. Ook het eten van rode pepers of ander pittig eten geeft dat effect. Dat komt door de pijnprikkel die je krijgt
Zonlicht: Zonlicht bevat UV-straling, wat ook een positief effect heeft op de aanmaak van endorfine. Ga dus regelmatig naar buiten. Dat is niet alleen goed voor de aanmaak van endorfine, maar ook voor de aanmaak van vitamine D. Dit is weer goed voor sterke tanden en botten en beschermt je tegen hart- en vaatziekten
Massage en Accupunctuur: Deep tissue massage en accupunctuur veroorzaken ook een pijnprikkel, waardoor endorfine wordt aangemaakt
Dopamine
Wat is het?
Dopamine staat bekend als het beloningshormoon. Iedereen heeft een intern beloningssysteem dat ervoor zorgt dat je steeds op zoek bent naar dingen die je plezier geven. Het zorgt voor motivatie om je doelen te bereiken. Wanneer je dat hebt gedaan komt er dopamine vrij. Het plezierige gevoel dat je krijgt zorgt voor herhaling van het dopamine-opwekkend gedrag. Er is echter een keerzijde aan deze beloningen. Drugs- of alcoholgebruik en andere vormen van verslaving worden deels veroorzaakt door het beloningssysteem. Wanneer je bijvoorbeeld een kick hebt gekregen van drugs, wordt ook dopamine afgegeven waardoor je wordt beloond. Dat versterkt de neiging opnieuw te gebruiken. Het andere gevaar van drugs is dat het je natuurlijke motivatie je doelen te bereiken verlaagd. Lees onze blog over verslavingen voor meer informatie.
Naast het feit dat dopamine betrokken is bij het beloningssysteem, heeft dopamine meerdere functies in het lichaam. Het ondersteunt de motorische controle, het zorgt dat je kan leren en het helpt je geheugen en je concentratievermogen.
Gevolgen van te weinig dopamine
Negatieve gevolgen van te weinig dopamine zijn onder andere: dat je meer moeite krijgt met het reguleren van je emoties, je hebt meer moeite met (vooruit) denken, je verliest zin in leuke dingen doen en in ernstige gevallen kan het zelfs een van de oorzaken zijn van een depressie. Daarnaast kan te weinig dopamine een oorzaak zijn van ADHD. Kijk op onze website voor meer informatie over ADHD en depressie.
Wanneer komt het vrij?
Eten: Tyrosine en fenylanaline zijn stofjes in je lichaam waaruit dopamine wordt gemaakt. Eet dus voedsel dat rijk is aan tyrosine en fenylalanine. Zuivel, bananen, aardbeien, watermeloen, appels, avocado’s, peulvruchten, noten en zaden, zoete aardappel, groene groenten, zeevruchten, tofu, mager rood vlees, kip en kalkoen zijn rijk aan deze stofjes en andere vitaminen die de aanmaak van dopamine stimuleren
Goed slapen: Terwijl je slaapt verbruiken je hersenen heel weinig dopamine. Bij minimaal acht uur slaap houd je genoeg dopamine over voor de volgende dag
Beweging: Voldoende lichaamsbeweging per dag, zorgt ervoor dat je meer calcium in je bloed krijgt. Dit stimuleert de aanmaak van dopamine. Probeer 30 tot 60 minuten per dag te wandelen of te sporten
Korte termijn doelen: Dopamine komt vrij wanneer je een doel behaald. Zo krijg je het gevoel dat je nuttig bent geweest. Wanneer je kleine doelen stelt die makkelijk en op korte termijn te halen zijn word je beloond met dopamine
Serotonine
Wat is het?
Serotonine staat bekend als hét gelukshormoon. Dit komt omdat er een sterk verband is tussen de hoeveelheid serotonine in je lichaam en je gemoedstoestand. Bij mensen die redelijk veel serotonine aanmaken hebben van nature veel zelfvertrouwen en tevredenheid over zichzelf. Serotonine heeft niet alleen invloed op je stemming, maar ook op je slaapritme, seksuele activiteit en je eetgedrag.
Gevolgen van te weinig serotonine
Door stress, tekort aan vitamine B3, B6 en magnesium, genetische aanleg en alcohol- en drugsmisbruik kan een tekort aan serotonine ontstaan. De gevolgen hiervan zijn uiteenlopend. Om te beginnen zijn mensen met weinig serotonine afhankelijker en minder zelfverzekerd. Ze zijn veel op zoek naar bevestigingen. Daarnaast draagt een tekort aan serotonine bij aan een grotere gevoeligheid voor verslaving van genotsmiddelen. Ook je slaapritme kan verstoord raken bij een tekort aan serotonine. Je lichaam heeft het namelijk nodig om melatonine aan te maken. Melatonine is van belang bij het (in)slapen, dus als je er te weinig van hebt, slaap je onrustig en/of slaap je slecht in. Bij een ernstige vorm van serotonine tekort kan een depressie ontstaan.
Wanneer komt het vrij?
Eten: Serotonine kan alleen aangemaakt worden als je voldoende tryptofaan in je lichaam hebt. Bruine rijst, bonen, kikkererwten, zonnebloempitten, pompoen- en sesamzaadjes en bananen bevatten eiwitten en koolhydraten die je lichaam nodig heeft om tryptofaan van te maken en te vervoeren in je bloed. Naast het soort voeding dat je binnenkrijgt, is het ook een belangrijke factor wannéér je het binnenkrijgt. Probeer altijd goed te ontbijten. De meeste serotonine wordt ongeveer twee uur na zonsopgang aangemaakt. Kortom, je moet genoeg voedingsstoffen binnen krijgen om serotonine van aan te maken
Ook voor de aanmaak van serotonine is het bevorderlijk om buiten te zijn. Zelfs op een bewolkte dag bereikt het zonlicht je huid, dus maak ook dat ommetje wanneer de zon niet volop schijnt
Oxytocine
Wat is het?
Knuffelhormoon, bindingshormoon, liefdeshormoon. Allemaal bijnamen van hetzelfde hormoon: Oxytocine. De bijnamen geven al een goed beeld van het effect en de functie van het hormoon. Het is een hormoon dat belangrijk is voor het gevoel van intimiteit en verbondenheid. Het versterkt bij de mensen waarvan je houdt en vergroot het gevoel van vertrouwen. Daarnaast zorgt het ervoor dat je minder angst en stress ervaart.
Gevolgen van te weinig oxytocine
Oxytocine zorgt voor een meer ontspannen gevoel in je lichaam en spieren. Bij een te kort aan oxytocine ervaar je dus meer stress en spanning. De hoeveelheid oxytocine in je bloed heeft ook invloed op je immuunsysteem. Wanneer je namelijk meer stress ervaart, verzwakt je immuunsysteem en vertraagt het genezingsproces van ontstekingen en wonden.
Wanneer komt het vrij?
Aanraking: De meest voor de hand liggende manier waarbij oxytocine vrijkomt, is bij gewenste aanraking. Knuffelen (met je partner, baby, huisdier), seks, een handdruk, een schouderklopje en ga zo maar door
Complimenten: Bij het geven en krijgen van een oprecht compliment, stijgt je oxytocineniveau ook
Oogcontact: Wanneer je iemand diep in de ogen kijkt wordt ook oxytocine aangemaakt, waardoor de vertrouwensband weer versterkt
Zo zie je maar dat het lichaam een stuk complexer werkt dan je in eerste instantie misschien dacht. Door de juiste voeding, genoeg slaap, genoeg beweging, buiten zijn, contact met je naasten en door leuke dingen te doen komen je gelukshormonen vrij. Er zijn dus meerdere hormonen die ervoor zorgen dat je een gelukkiger gevoel krijgt. Deze hormonen komen soms ook nog eens tegelijkertijd vrij, waardoor je een extra gelukkig gevoel kan krijgen. Het ene hormoon werkt wat trager en langduriger en het andere hormoon sneller en korter. Wanneer je dus dingen doet die je leuk vindt, krijg je ook echt een gelukkiger gevoel!
Robin Brand, 28-02-2020